Bedrijfsgeheimen, ook wel “knowhow” genoemd, vormen een van de meest waardevolle activa van een onderneming. Dit kunnen technische innovaties, productiemethoden, marktstrategieën of klantgegevens zijn, die een concurrentievoordeel bieden. Het beschermen van deze informatie is van cruciaal belang voor bedrijven om te voorkomen dat concurrenten, werknemers of andere derde partijen misbruik maken van hun unieke kennis.
Hieronder leest u alles over het wetgevend kader en hoe u uw knowhow optimaal kunt beschermen.
Wat is het wetgevend kader voor de bescherming van bedrijfsgeheimen?
Om een solide juridisch kader te creëren binnen de Europese Unie voor de bescherming van bedrijfsgeheimen, werd Richtlijn 2016/943 betreffende de bescherming van niet-openbaar gemaakte knowhow en bedrijfsinformatie (bedrijfsgeheimen) tegen het onrechtmatig verkrijgen, gebruiken en openbaar maken daarvan, uitgevaardigd.
Deze richtlijn werd in 2018 omgezet in Belgisch recht en zijn plaats gekregen in Boek XI van het Wetboek van Economisch Recht (WER). Belgische ondernemingen hebben hiermee een robuust juridisch instrument om hun bedrijfsgeheimen te beschermen tegen onrechtmatig gebruik en geeft hen meer rechtszekerheid bij het afdwingen van bescherming van bedrijfsgeheimen.
Wat is een bedrijfsgeheim?
Volgens artikel I.17/1 van het Wetboek van Economisch Recht is een bedrijfsgeheim informatie die aan de volgende drie cumulatieve voorwaarden voldoet:
- Geheim karakter: De informatie is niet algemeen bekend of gemakkelijk toegankelijk voor personen die normaal gesproken met dergelijke informatie omgaan binnen de sector.
- Commerciële waarde: De informatie moet economische waarde hebben omdat ze geheim is. Dit betekent dat het verlies van de geheimhouding schadelijk kan zijn voor de concurrentiepositie van de onderneming. Hierbij kan gedacht worden aan technische processen, klantendatabases, productieformules, marketingplannen en unieke bedrijfsstrategieën
- Beschermingsmaatregelen: De houder van de informatie moet redelijke maatregelen hebben genomen om de geheimhouding te waarborgen, zoals het opstellen van vertrouwelijkheidsovereenkomsten (NDA’s), het markeren van vertrouwelijke documenten en het nemen van fysieke of technische beveiligingsmaatregelen.
De beschermingsomvang
De wet biedt bescherming tegen zowel het onrechtmatig verkrijgen als het onrechtmatig gebruiken en openbaar maken van bedrijfsgeheimen (artikel XI.332/4 WER). Deze bescherming geldt wanneer een derde partij op een van de volgende wijzen bedrijfsgeheimen heeft verkregen, gebruikt of openbaar gemaakt:
- Onrechtmatig verkrijgen: Dit kan plaatsvinden wanneer een onbevoegd persoon documenten met bedrijfsgeheimen raadpleegt, wegneemt of kopieert. Denk hierbij aan diefstal of hacking.
- Onrechtmatig gebruik of openbaarmaking: Indien iemand in het bezit is van een bedrijfsgeheim dat hij op een onrechtmatige manier heeft verkregen, is elke vorm van gebruik of openbaarmaking ervan eveneens onrechtmatig. Dit is eveneens het geval wanneer hij hierdoor een geheimhoudingsverbintenis schendt.
Daarnaast wordt het verkrijgen, gebruiken of openbaar maken van een bedrijfsgeheim ook als onrechtmatig beschouwd wanneer een partij zich bewust had moeten zijn van het feit dat de informatie oorspronkelijk onrechtmatig werd verkregen.
Beperkingen en uitzonderingen
De bescherming van bedrijfsgeheimen kent ook enkele belangrijke beperkingen en uitzonderingen (artikel XI.332/2 en XI.332/5 WER). Deze zorgen ervoor dat de bescherming van bedrijfsgeheimen niet onevenredig in de weg staat van andere fundamentele rechten en belangen. Enkele van de belangrijkste uitzonderingen zijn:
- Onafhankelijke ontdekking of ontwerp: Als een derde partij dezelfde informatie onafhankelijk heeft ontdekt of ontwikkeld, is er geen sprake van een inbreuk.
- Reverse engineering: Wanneer een product op de markt is gebracht en een derde partij het rechtmatig heeft verkregen, mag deze partij door middel van reverse engineering achter de werking van het product komen, tenzij contractueel anders is overeengekomen.
- Openbaarmaking in het algemeen belang: Het openbaar maken van bedrijfsgeheimen ter bescherming van het algemeen belang, bijvoorbeeld bij klokkenluiden om onwettige of schadelijke activiteiten aan het licht te brengen, valt buiten de bescherming.
- Rechten van werknemers: Werknemers hebben het recht om hun algemene kennis en ervaring die zij tijdens hun werk hebben opgedaan, te gebruiken bij toekomstige banen, zolang zij geen bedrijfsgeheimen onrechtmatig openbaar maken.
Welke gerechtelijke proceduremogelijkheden zijn er om deze bescherming af te dwingen?
Als er sprake is van een inbreuk op een bedrijfsgeheim, biedt de Belgische wet verschillende gerechtelijke remedies. Bedrijven kunnen juridische stappen ondernemen om de verdere schending van hun bedrijfsgeheimen te voorkomen en schadevergoeding te eisen. De belangrijkste rechtsmiddelen omvatten:
- Stakingsvordering (zoals in kort geding): Een bedrijf kan bij de rechtbank snel een stakingsvordering indienen om verdere openbaarmaking of gebruik van het bedrijfsgeheim te voorkomen.
- Schadevergoeding: Indien een inbreuk schade heeft veroorzaakt, kan de onderneming een schadevergoeding eisen. De omvang van de schadevergoeding kan variëren en kan zowel de werkelijk geleden schade als het onrechtmatig behaalde voordeel door de inbreukmaker omvatten.
- Vorderingen tot teruggave of vernietiging: In bepaalde gevallen kan de rechtbank bevelen dat alle documenten of materialen die het bedrijfsgeheim bevatten, worden teruggegeven of vernietigd.
Het is belangrijk om snel en doeltreffend op te treden wanneer een inbreuk wordt vastgesteld, om verdere schade te beperken.
Welke andere Belgische wettelijke bepalingen beschermen bedrijfsgeheimen?
Naast de specifieke regels inzake bedrijfsgeheimen zijn er ook andere bepalingen in de Belgische wetgeving die indirect bijdragen aan de bescherming van knowhow. Zo spelen het arbeidsrecht (artikel 17.3 Arbeidsovereenkomstwet) en het contractenrecht een belangrijke rol. Non-concurrentiebedingen en vertrouwelijkheidsovereenkomsten in arbeidscontracten zijn vaak belangrijke instrumenten voor werkgevers om te voorkomen dat voormalige werknemers gevoelige informatie doorgeven aan concurrenten.
Daarnaast bevat het strafrecht (artikel 309 Sw) bepalingen over bedrijfsspionage en het schenden van vertrouwelijkheid, wat kan leiden tot strafrechtelijke vervolging van personen die bedrijfsgeheimen onrechtmatig verkrijgen of openbaar maken.
Bedrijfsgeheim en intellectuele eigendomsrechten
De bescherming van bedrijfsgeheimen creëert geen intellectueel eigendomsrecht, maar sanctioneert enkel specifieke gedragingen m.b.t. bedrijfsgeheimen.
Bedrijfsgeheimen kunnen eventueel ook door een intellectueel eigendomsrecht beschermd worden. Zo kunnen bepaalde teksten, indien voldoende origineel, door het auteursrecht beschermd hetgeen minder evident is met teksten van zuiver informatieve aard. Ook het octrooirecht kan eventueel aangegrepen worden, maar dan moet wel voldaan zijn aan de vereisten voor octrooibescherming: nieuwheid en inventiviteit. Dit zal bij zakengeheimen die niet-technische informatie bevatten doorgaans niet het geval zijn.
Een onderneming kan evenwel ook een goede reden hebben om geen octrooi aan te vragen. Het toekennen van een octrooi betekent immers dat de technische details van een uitvinding toegankelijk worden voor het publiek. Bedrijfsgeheimen bieden daarentegen bescherming zonder tijdslimiet, mits de geheimhouding gewaarborgd blijft, wat vooral nuttig kan zijn voor processen of technieken die moeilijk te reverse-engineeren zijn.
Bedrijven kunnen bovendien beide systemen tegelijkertijd benutten door bepaalde technische informatie te octrooieren, terwijl ze andere aspecten van hun innovatie als bedrijfsgeheim bewaren. Een goede afweging tussen octrooirecht en bedrijfsgeheimen kan helpen om een robuuste intellectuele eigendomsstrategie te ontwikkelen.
Praktisch : hoe zorgt uw onderneming voor optimale bescherming?
De bescherming van bedrijfsgeheimen vereist een actieve en gestructureerde aanpak. Het is van cruciaal belang dat bedrijven duidelijke maatregelen nemen om hun gevoelige informatie te beschermen en het risico op inbreuken te minimaliseren. Hier zijn enkele stappen die uw onderneming kan nemen voor optimale bescherming:
- Vertrouwelijkheidsovereenkomsten (NDA’s): Zorg ervoor dat uw werknemers, contractanten en zakenpartners een NDA ondertekenen, waarin wordt vastgelegd dat zij vertrouwelijke informatie niet mogen onthullen of gebruiken zonder toestemming.
- Interne procedures: Ontwikkel en implementeer strikte interne procedures om ervoor te zorgen dat alleen bevoegde personen toegang hebben tot vertrouwelijke informatie. Gebruik bijvoorbeeld toegangscodes of encryptie voor digitale bestanden.
- Training en bewustmaking: Zorg ervoor dat uw werknemers en andere betrokkenen op de hoogte zijn van het belang van vertrouwelijkheid en de gevolgen van inbreuken.
- Monitoring en handhaving: Voer regelmatig audits uit om te controleren of de beschermingsmaatregelen effectief zijn en gehandhaafd worden. Grijp onmiddellijk in bij vermoedens van inbreuken.
Ons advocatenkantoor biedt u gepersonaliseerd juridisch advies en ondersteuning bij het opstellen van vertrouwelijkheidsovereenkomsten, het ontwikkelen van interne beleid en procedures, en het optreden tegen inbreuken op bedrijfsgeheimen. Wij begeleiden u door het juridische landschap van bedrijfsgeheimen, zodat uw onderneming optimaal beschermd is tegen misbruik van waardevolle informatie.
