Wat is greenwashing?
Greenwashing is een term die wordt gebruikt wanneer een onderneming zijn producten of diensten ten onrechte presenteert als milieuvriendelijk of duurzaam met de bedoeling om milieubewuste consumenten aan te trekken. In plaats van daadwerkelijke inspanningen te leveren om de schadelijke milieueffecten te verminderen, gebruiken deze ondernemingen misleidende marketingpraktijken om een schijn van milieuvriendelijkheid te creëren. Dit kan bijvoorbeeld door vage of misleidende claims te gebruiken over de milieuvriendelijkheid van hun producten, zonder dat deze claims kunnen onderbouwd worden. Het komt erop neer dat deze ondernemingen meer geld besteden aan reclame en public relations dan aan daadwerkelijke milieuvriendelijke verbeteringen.
Naargelang de omstandigheden kunnen onder greenwashing alle soorten beweringen, informatie, symbolen, logo’s, afbeeldingen en merknamen vallen, alsook de wisselwerking daarvan met kleuren, op verpakkingen, etiketten, reclame en in alle media (inclusief websites).
Het gaat hierbij doorgaans over een “milieuclaim” of een “groene claim” waarbij in reclame en marketing wordt gesuggereerd dat een product een positieve of geen invloed heeft op het milieu, of het milieu minder schade toebrengt dan concurrerende producten.
Bestaat er een wet die greenwashing verbiedt?
Momenteel bestaat er in België nog geen wet die specifiek greenwashing verbiedt. Wel bestaat er de algemene bepaling die misleidende reclame verbiedt. De Federale Overheidsdienst Economie heeft ook een aantal richtlijnen gepubliceerd op haar website.
In 2024 heeft de EU wetgever een richtlijn goedgekeurd die greenwashing wil tegengaan. Het gaat om de zogenaamde Greenwashing-richtlijn nr. 2024/825 van 28 februari 2024. De richtlijn wil specifiek de strijd aangaan tegen onjuiste of misleidende milieuclaims. De Belgische wetgever dient deze richtlijn tegen 27 maart 2026 in Belgisch recht om te zetten.
Wat houdt het (toekomstig) verbod op greenwashing in?
De Greenwashingrichtlijn bepaalt dat een onderneming de consument onder geen beding misleidende informatie mag geven over de milieu- of sociale kenmerken, accessoires, circulariteitsaspecten zoals duurzaamheid, repareerbaarheid of recycleerbaarheid van producten.
Bovendien zijn milieuclaims verboden met betrekking tot toekomstige milieuprestaties zonder duidelijke, objectieve, openbaar toegankelijke en verifieerbare verplichtingen die zijn uiteengezet in een uitvoerig en realistisch uitvoeringsplan. Indien er een dergelijk plan is, dan moet dit regelmatig worden geverifieerd door een onafhankelijke externe deskundige, wiens bevindingen ter beschikking van de consumenten moeten worden gesteld.
Bovendien is het ook verboden om:
- Een duurzaamheidskeurmerk weer te geven dat niet op een certificeringsregeling is gebaseerd of niet door overheidsinstanties is ingesteld. Fictieve keurmerken die eigenlijk niet bestaan kunnen dus niet langer gebruikt worden.
- Een generieke milieuclaim te maken zonder dat de onderneming erkende voortreffelijke milieuprestaties kan aantonen die relevant zijn voor de claim. De bewering dat een product goed is voor het milieu zonder onderbouwing is dus niet meer toegestaan
- Een milieuclaim te maken voor het volledige product of alle bedrijfsactiviteiten van de onderneming, terwijl de claim slechts op een bepaald aspect van het product of een specifieke bedrijfsactiviteit van de onderneming betrekking heeft. Beweren dat een elektrische fiets groen is, terwijl hoogstens het rijden via stroom opgewekt via windturbines groen kan zijn, is dus niet langer toegestaan.
- te beweren dat een product dankzij de compensatie van broeikasgasemissies een neutraal, verminderd of positief milieueffect heeft wat broeikasgasemissies betreft. Supplementen aanrekenen om de uitstoot van CO2 te compenseren, zoals bij het leveren van pakketjes besteld via een webwinkel of bij de aankoop van vliegtuigtickets is dus niet meer toegelaten.
Het zal dus voortaan de onderneming zijn die zal moeten bewijzen dat een milieuclaim voor zijn product of dienst correct is. Hij zal hiervoor een certificaat, een (ISO)norm of een beslissing van de overheid moeten kunnen voorleggen.
Wat zijn de sancties indien er toch aan greenwashing wordt gedaan?
Ondernemingen die toch aan greenwashing toen kunnen door de rechter veroordeeld worden (op verzoek van een consument of een concurrent) om hiermee te stoppen.
Bovendien kunnen inbreuken ook strafrechtelijk worden gesanctioneerd I met een geldboete die kan oplopen tot 80.000 euro (of tot 4% van de jaaromzet als dat een hoger bedrag is)
